Co ma wsólnego wskaźnik WIBOR z jedną największych afer finansowych XXI wieku?
Czarne chmury na WIBORem zbierały się już od dawna. Wskaźnik WIBOR miał za zadanie odzwierciedlać oprocentowanie, na bazie którego polskie banki pożyczają od siebie pieniądze. Podobne wskaźniki występują również w innych krajach, na przykład odpowiednikiem warszawskiego WIBORU w Wielkiej Brytanii jest Londyński LIBOR.
W 2012 roku na jaw wyszła jedna największych afer finansowych XXI wieku. Upublicznione zostały manipulacje, których dokonywały największe brytyjskie banki. Wiele banków manipulowało stawką LIBOR, ustalając między sobą, że będzie ona albo wyższa, albo niższa od faktycznej. To pozwoliło im na większe zyski z operacji finansowych. Zamieszane w ten proceder były takie ogromne instytucje jak: Barclays, UBS czy Royal Bank od Scotland. Ostatecznie, banki zostały ukarane grzywnami w wysokości ponad 6 mld dolarów.
Podobnych manipulacji doszukano się także na obowiązującym w strefie euro EURIBORZE, a wśród ukaranych przez komisję europejską znalazły się banki mające swoje polskiej przedstawicielstwa jak Citigroup czy Deutsche Bank.
Manipulacje na siostrzanych wskaźnikach sprawiły, że zaczęto przyglądać się temu, jak wygląda mechanizm wyliczania naszego rodzimego wskaźnika – WIBORu.
Tak jak wspomnieliśmy wyżej, najbardziej popularne przy kredytach WIBOR 3M i WIBOR 6M odnoszą się wysokość oprocentowania pożyczek międzybankowych na okres odpowiednio 3 i 6 miesięcy. Zgodnie z unijnym rozporządzeniem BMR wyliczanie wartości wskaźnika powinno się odbywać na podstawie realnych transakcji, jednak jeżeli takie nie występują, brane pod uwagę są deklaracje banków.
Na polskim rynku bankowym w ostatnich latach panowała nadpłynność finansowa, zatem banki nie były tak często zmuszane do pożyczania od siebie kapitału, zwłaszcza w terminach trzy- i sześciomiesięcznych, o które najczęściej oparte są kredyty hipoteczne w Polsce. Sprawiło to, że WIBOR z racji zbyt wielu kwotacji deklaratywnych stał się kwestionowany i nazywany „fikcyjnym”, gdyż nie odnosi się do rynkowych transakcji pozyskania kapitału.
Wątpliwości dotyczące wskaźnika WIBOR powracały do debaty publicznej, ale nie wywoływały szerokiego zainteresowania. Zmieniło się to w momencie znaczących wprowadzenia znaczących podwyżek stóp procentowych. Cykl tych podwyżek wywołał zdecydowanie szersze zainteresowanie mechanizmem wyliczania stawki WIBOR.